Bảo tàng Lâm Đồng | Lam Dong Museum

Món quà quý của nghệ sĩ violin Nguyễn Xuân Huy dành tặng Lâm Đồng

Chiều ngày 06/7/2025, tỉnh Lâm Đồng đón nhận từ nghệ sĩ, nghệ nhân Violin Nguyễn Xuân Huy một món quà vô cùng ý nghĩa: cây vĩ cầm làm bằng sứ có thể trình diễn được đầu tiên tại Việt Nam và trên thế giới. Đây không chỉ là một nhạc cụ bằng chất liệu độc đáo, mà còn là tác phẩm nghệ thuật chứa đựng bao đam mê, nhiệt huyết, hòa quyện tinh thần sáng tạo hiện đại cùng với chất liệu truyền thống.

Cây đàn violin bằng sứ của nghệ sĩ Nguyễn Xuân Huy dành tặng Lâm Đồng

Đàn violin bằng sứ độc bản

Nói đến nghệ sĩ, nghệ nhân violin Nguyễn Xuân Huy là nói về một người gắn bó, tâm huyết với âm nhạc, đặc biệt là đàn violin. Khi mới 13 tuổi, Nguyễn Xuân Huy đã được xếp thứ 10 trong số hơn 200 thí sinh tham gia Cuộc thi Tài năng Violin trẻ tại Ba Lan. Đến năm 18 tuổi, vượt qua hàng trăm ứng viên để lọt vào top 15, trở thành thành viên dàn nhạc Century (Dàn nhạc thế kỷ) do công nương Diana tài trợ và tham gia biểu diễn trên toàn thế giới. Cho đến khi trở về Việt Nam, ông vẫn miệt nài cống hiến tài năng cho âm nhạc nước nhà.

Đặc biệt, khi đã ngoài 40 tuổi, Nguyễn Xuân Huy vẫn miệt mài, đam mê nghiên cứu làm đàn, một tài năng thiên phú khác của người nghệ sĩ tài hoa này. Minh chứng rõ nét nhất chính là bộ sưu tập đàn violin bằng sứ độc nhất vô nhị mà nghệ sĩ chế tác thành công, không chỉ khiến những nghệ nhân làm đàn trong nước mà cả ngoài nước phải thán phục.

Được biết từ năm 2014, sau bao năm miệt mài nghiên cứu và tìm tòi, ông bắt tay vào chế tác cây đàn đầu tiên, hiện cũng là cây đàn ông dành tặng tỉnh Lâm Đồng. Và phải mất đến ba năm, tức năm 2017, cây đàn violin mới hoàn thiện. Mọi bộ phận trong cây đàn đều đầy đủ, được làm hoàn toàn thủ công, tỉ mỉ, tinh xảo trên từng chi tiết và hoàn toàn đạt chuẩn đàn violin gỗ.

Cây đàn được chế tác theo lối giả cổ kết hợp sơn mài cùng những hoa văn cổ điển châu Âu. Ðàn nặng hơn 825g tính cả phụ kiện bằng gỗ (như vậy, trọng lượng đàn sứ chỉ gấp đôi đàn gỗ). Ðây là trọng lượng gần như không tưởng đối với sứ để đạt tới kích thước chuẩn của violin 4/4. Mặt sau hộp đàn chỉ dày khoảng 1,2mm, được ông khắc chữ ký của mình lên đó với đường khắc sâu 1mm. Có thể thấy, chỉ cần lỡ tay khi chế tác, hộp đàn sẽ dễ dàng bị thủng. Về âm thanh, chất lượng âm thanh của violin sứ dường như tốt hơn một số loại vật liệu thay thế khác, như sợi carbon hay thủy tinh. Do chất liệu sứ khi đạt độ mỏng thích hợp sẽ cho tiếng ngân thanh, vang nhưng vẫn có độ trầm lý tưởng để làm nhạc cụ.

Chiếc violin sứ đầu tiên này đã được nghệ nhân Xuân Huy đăng ký bản quyền tại Cục Sở hữu Trí tuệ Việt Nam và một số nước khác trên thế giới. Quà tặng đặc biệt của nghệ sĩ Nguyễn Xuân Huy dành cho Lâm Đồng không chỉ chứa đựng câu chuyện tâm huyết với âm nhạc, với vĩ cầm, mà còn là sự sáng tạo hiện đại lồng trong chất liệu gốm sứ truyền thống, là sản phẩm nghệ thuật của văn hóa đương đại giữa “Đà Lạt - Thành phố sáng tạo âm nhạc của UNESCO”.

Lưu giữ quá khứ và đón nhận tinh hoa đương đại

Trong khoảng thời gian hơn 10 năm kiên trì theo đuổi đam mê của mình, nghệ sĩ, nghệ nhân violin Nguyễn Xuân Huy đã chế tác thành công 6 cây đàn sứ. Cây đàn mang tên “Đức Phật tọa trên lá bồ đề” đã được tặng cựu Nhật Hoàng Akihito trong lễ kỷ niệm 45 năm ngày thiết lập quan hệ Việt Nam - Nhật Bản, tại Tokyo vào năm 2019, hiện được trưng bày tại Hoàng gia Nhật Bản. Cây đàn mang tên “Nam mô A Di Đà Phật” đã được tặng Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, hiện đang trưng bày tại điện Kiến Trung, Huế. Hai cây đàn do các nhà tài phiệt giấu tên sưu tầm. Cây đàn đầu tiên được trao tặng tỉnh Lâm Đồng và sẽ được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng Lâm Đồng cho công chúng thưởng lãm.

Việc tiếp nhận cây vĩ cầm sứ mang đến một ý nghĩa đặc biệt, thể hiện thông điệp Lâm Đồng đã, đang và sẽ tiếp tục mở rộng cánh cửa văn hóa, đón nhận cái mới nhưng vẫn không quên lưu giữ bản sắc vốn có.

Chất liệu gốm sứ vốn là chất liệu truyền thống của Việt Nam, trở thành cái nền vững chắc tạo hình hài cây đàn violin vốn là truyền thống âm nhạc cổ điển phương Tây. Hai sự kết hợp hòa quyện cho ra một sản phẩm độc đáo, thể hiện tinh thần sáng tạo hiện đại dựa trên chất liệu truyền thống. Việc lưu giữ và phát huy những giá trị của đàn violin sứ chính là gìn giữ, phát huy tinh hoa âm nhạc truyền thống, kết hợp với những giá trị sáng tạo của dòng chảy văn hóa hôm nay. Đàn vĩ cầm bằng sứ của nghệ nhân Nguyễn Xuân Huy chính là sự kết tinh của trí tuệ, kỹ thuật và tâm huyết Việt Nam, mang những giá trị nghệ thuật, nét văn hóa đương đại, đại diện cho tinh thần sáng tạo hôm nay dựa trên giá trị di sản xưa.

Bảo tàng Lâm Đồng vinh dự tiếp nhận một sản phẩm độc bản không chỉ đơn thuận là nhận một hiện vật, mà chính là tiếp nhận giá trị văn hóa, để những thế hệ mai sau tiếp tục được chiêm ngưỡng, hưởng thụ nét văn hóa, hơi thở của mọi thời đại. Công chúng khi đến tham quan Bảo tàng Lâm Đồng sẽ có dịp thưởng lãm vẻ đẹp hoàn mỹ của cây vĩ cầm sứ, thành quả sau bao năm miệt mài làm việc của một nghệ sĩ, nghệ nhân tâm huyết; có thể “lắng nghe” âm thanh của sáng tạo và tình yêu văn hóa, tại chính nơi lưu giữ ký ức của vùng đất Lâm Đồng.

Thi Thảo