Bảo tàng Lâm Đồng | Lam Dong Museum

Lò sưởi gang cổ Godin - di sản Pháp cổ giữa lòng Đà Lạt

Trong dòng chảy âm thầm của lịch sử đô thị cao nguyên, mỗi hiện vật được sưu tầm và lưu giữ tại Bảo tàng Lâm Đồng đều ẩn chứa một câu chuyện, đôi khi là lời thủ thỉ của thời gian, đôi khi là bản tình ca hoài niệm về một thời đã qua. Chiếc lò sưởi gang cổ Godin hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lâm Đồng là một minh chứng sống động như thế.

Lò sưởi gang cổ Godin, kiểu dáng cổ điển, hoa văn tinh xảo, sản xuất tại Pháp được lưu giữ tại Bảo tàng Lâm Đồng

Khi người Pháp đặt chân đến cao nguyên Lâm Viên vào cuối thế kỷ XIX, họ đã kiến tạo nên một Đà Lạt mang hơi thở châu Âu. Trong các biệt thự thanh lịch ẩn mình dưới tán thông, những chiếc lò sưởi đã mang lại cảm giác thân thuộc cho những cư dân xa xứ, vừa sưởi ấm không gian vừa thể hiện một phong cách sống đầy tinh tế.

Chiếc lò gang Godin được Bảo tàng Lâm Đồng sưu tầm từ một biệt thự cổ kính chính là hiện thân của thời kỳ ấy. Dù dấu thời gian đã lưu lại lớp oxy hóa bề mặt, những vạt gỉ loang lổ và vết nứt nẻ trên thân lò, song hình dáng, cấu trúc và hoa văn trang trí vẫn hiện rõ nét, như thể nó vẫn chưa nguôi lửa ký ức.

Mang dòng chữ đúc nổi “Godin - Fonderies du Val d’Osne - Artisans Paris”, hiện vật cho biết đây là sản phẩm chính hiệu Godin - một thương hiệu danh tiếng do Jean-Baptiste André Godin sáng lập vào thế kỷ XIX tại Pháp. Ông không chỉ là một nhà sáng chế tài ba, mà còn là người tiên phong trong cải cách xã hội và phát triển mô hình sản xuất cộng đồng. Val d’Osne, nơi đặt xưởng đúc của Godin từng được xem là cái nôi của nghệ thuật gang đúc Pháp, nổi tiếng với các sản phẩm tinh xảo từ tượng đài, đèn phố đến đồ gia dụng cao cấp. Các sản phẩm mang thương hiệu Godin không chỉ nổi bật nhờ chất lượng và tính năng ưu việt, mà còn bởi sự kết hợp hài hòa giữa công năng và mỹ thuật.

Lò sưởi gang Godin cổ Pháp, sưu tầm tại Đà Lạt

Chiếc lò có hình khối vững chãi, nhưng vẫn toát lên vẻ duyên dáng nhờ các chi tiết đúc nổi tinh xảo: họa tiết dây nguyệt quế, vòm cửa uốn cong, chân lò cách điệu như móng sư tử, tất cả đều toát lên phong cách Tân cổ điển Pháp (Neo-Classique), thịnh hành cuối thế kỷ XIX.

Nắp lò phía trên có lỗ hoa văn mềm mại, vừa để thoát khí, vừa có thể tận dụng làm mặt bếp. Bên trong là khoang đốt củi hoặc than đá, với cửa gang chắc chắn có tay vặn, đảm bảo an toàn và khả năng giữ nhiệt tối ưu. Chiếc lò vì thế không chỉ dùng để sưởi ấm, mà còn là “trái tim” trong căn bếp châu Âu thời xưa, nơi hơi ấm và hương thơm cùng hòa quyện lan tỏa.

Chiếc lò sưởi Godin, dù nhỏ bé, lại mang trong mình tiếng vọng của một thời kỳ đặc biệt trong lịch sử Việt Nam, thời kỳ của sự giao thoa Đông - Tây, khi văn hóa Pháp in dấu lên kiến trúc, lối sống và không gian sinh hoạt của vùng cao nguyên Lâm Viên. Nó không chỉ kể lại câu chuyện về sự hiện diện của người Pháp tại Đà Lạt, mà còn thể hiện sự chuyển hóa, tiếp biến và hòa quyện của các nền văn hóa.

Sau khi được làm sạch bề mặt để làm nổi bật hoa văn gốc, chiếc lò sưởi Godin đã được giới thiệu trong không gian trưng bày “Đà Lạt xưa” tại Bảo tàng Lâm Đồng. Sự hiện diện của chiếc lò trong không gian Bảo tàng Lâm Đồng hôm nay chính là nỗ lực gìn giữ và tái hiện một phần hồn xưa của Đà Lạt, từng được mệnh danh là “Tiểu Paris giữa rừng thông”. Đến với Bảo tàng Lâm Đồng, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng một tác phẩm nghệ thuật gang Pháp độc đáo, mà còn được nghe những câu chuyện hấp dẫn gắn với thời kỳ Đà Lạt từ một vùng đất hoang sơ chuyển mình thành đô thị nghỉ dưỡng kiểu mẫu Đông Dương.

Huỳnh Đông Nghi